tekst in .doc-formaat

SÉBASTIEN BAUDART
2e licentie geschiedenis
Eindverhandeling Stripverhalen in de
Belgische dagbladpers
(1945 - 1950)
Inventaris en politiek-maatschappelijke analyse Vrije Universiteit Brussel
Faculteit Letteren en Wijsbegeerte
Vakgroep geschiedenis
Academiejaar 2002-2003
Promotor : Prof. Dr. E. Witte
Inhoudstafel
INHOUDSTAFEL 2
Deel 1 : Inleiding 10
Deel 2 : Strips en Pers 15 I. Het Stripverhaal 15
1. Het probleem van een definitie 15
1.1. Talen en Tijden 15
1.2. Definities 16
2. Historiek 18
2.1. Stripgeschiedenis in een notendop 18
2.1.1. Ontstaan 18
2.1.2. Evolutie 19
2.2. België 20
2.2.1. Inleiding 20
2.2.2. Historisch Overzicht 21
2.3. Nederland 22
2.4. Frankrijk 22
3. Strips en communicatie 23
4. Strips en Politiek 23 II. De Pers 28
1. Algemeen 28
1.1. Historiek 28
1.2. 1945-1950 29
1.3. Typologie 30
1.4. Oplagecijfers 30
1.5. Functies van de pers 30
2. Strips in de pers 31
2.1. Historiek 31
2.2. Functie 31
Deel 3 : Politiek-maatschappelijke context, 1945-1950 33 I. België 33
1. De Tweede Wereldoorlog : strijd, collaboratie en verzet 33
2. Politiek België na de oorlog 34
2.1. De naoorlogse regeringen 34
2.2. De politieke partijen en krachtverhoudingen 35
3. De Koningskwestie 35
3.1. Voorgeschiedenis 35
3.2. De blokkering 36
3.3. De figuren 37
3.4. De situatie zit muurvast 38
3.5. De volksraadpleging 39
3.6. Terugkeer en troonsafstand 40
4. De Repressie 40
4.1. Officiële en volksrepressie 41
4.2. Tempering en politieke factoren 42
5. Vlaamse en Waalse Beweging 43
5.1. Algemeen 43
5.2. De IJzertoren 44
6. Sociaal-economisch 45
6.1. De naoorlog : heropbouw, prijzen en lonen 45
6.2. De sociale zekerheid, de normale prijzen, de "kolenslag" en de
belastingen 46
6.3. Huisvesting 47
6.4. Economische teruggang en devaluatie van de Belgische frank 47
7. Dagelijks leven 48
8. België en de buitenlandse politiek 48
8.1. Internationale samenwerking 48
8.2. De Benelux 49
8.3. De Verenigde Naties & Bretton Woods 49
8.4. Het Marshallplan en de blokvorming 49
8.5. Pact van Brussel, Westerse Unie en Navo 50
8.6. De Raad van Europa en de EGKS 50
8.7. De Verenigde Staten, Congo en het uranium 51
8.8. België en de Sovjetunie 51
8.9. De invloed van het buitenland op België 51
8.10. De KPB en de Koude Oorlog 52 II. Nederland 54 III. De Wereld 56
1. De Tweede Wereldoorlog 56
2. De Koude Oorlog 56
2.1. De conferenties en de verslechtering van de relaties 56
2.2. Blokken tekenen zich af 57
2.3. Trumandoctrine, Marshallplan en verdere Russische blokvorming 57
2.4. Duitsland en Berlijn 58
2.5. De atoombom 58
2.6. Anticommunisme en McCarthysme 59
2.7. Joegoslavië, China en Korea 60
2.8. Dekolonisatie 61
Deel 4 : Stripverhalen in de Belgische dagbladpers 1945-1950, Het
onderzoek 62 I. Inleiding 62
1. Selectie van het onderzoeksmateriaal 62
1.1. 23 kranten 62
1.2. De oplages 63
1.3. Het onderzoek zelf 64
1.4. Definities 64
1.5. De verdere tekst 65
1.6. Waarschuwingen 66
2. Typologie van de gepubliceerde strips 67
2.1. Publicatiefrequentie en verhaalsoorten 67
2.2. De tekst 67
2.3. Stijlen en genres 68
3. De Agentschappen, een korte voorstelling 69
3.1. Opera Mundi 69
3.2. De Marten Toonder-Studio's en Anton De Zwaan 70
3.3. Stripfilm 71
3.4. Andere 71
3.5. De Artec-Studio's en Standaard Boekhandel 71 II. De kranten 73
1. Het Laatste Nieuws 73
1.1. Historiek en Situering 73
1.2. Strips uit Nederland, de VS en Scandinavië 73
1.2.1. Rikske en De Schepter 73
1.2.2. Hans G. Kresse en Eric de Noorman 74
1.2.3. Steve Canyon en Walt Disney 75
1.2.4. Marten Toonder en zijn Panda 76
1.2.5. Optimist, Adamson en Het hoekje voor de jeugd 77
1.3. Besluit 77 2. Gazet van Antwerpen 79
2.1. Historiek en Situering 79
2.2. Walt Disney, Mik, Marten Toonder en Maz 79
2.2.1. De overijverige medewerkers 79
2.2.2. Kappie, de betweterige kapitein 80
2.2.3. Dick Bos, Nederlandse pulp 81
2.3. Besluit 81 3. Le Matin 83
3.1. Historiek en Situering 83
3.2.Strips voor Franstalig Vlaanderen 83
3.2.1. Gagstroken bij de vleet 83
3.2.2. De Marsianen vallen aan 84
3.2.3. Radio Patrol : de politie, uw vriend 85
3.3. Besluit 86 4. Volksgazet 87
4.1. Historiek en situering 87
4.2. Mickey Mouse en Soldaat Fa Sido 87
4.2.1. Verhalen uit de jaren 1930 87
4.2.2. Het IJzeren Masker, Mickey Mouse als redder van de democratie
90
4.2.3. Fa Sido, de domste soldaat van het Belgisch leger 92
4.3. Besluit 92 5. Het Belang van Limburg 93
5.1. Historiek en situering 93
5.2. "Limburgsche vervolgverhalen" 93
5.2.1. Nantje en Jetje 93
5.2.2. De Stradivarius en de Jood 96
5.2.3. Agentschappen 97
5.3. Besluit 97 6. Le Soir 98
6.1. Historiek en Situering 98
6.2. De strips van Le Soir 98
6.2.1. De eerste strips 98
6.2.2. Cappi 99
6.2.3. Steve Canyon en de oorlog 99
6.2.4. Disney-verstrippingen 100
6.2.5. Eric, l'homme du Nord, Le petit roi, Rasmus en Roy Rogers 100
6.2.6. Pour les enfants 101
6.3. Besluit 101 7. De Nieuwe Standaard / Het Nieuwsblad 103
7.1. Historiek en situering 103
7.2. De doorbraak van Vandersteen 104
7.2.1. Rikki, Wiske, Suske en de Snoeks 104
7.2.2. Willy Vandersteen 105
7.2.3. Suske en Wiske bij De Nieuwe Standaard 105
7.2.4. Politiek in Suske en Wiske 106
7.3. De Verhalen 106
7.3.1. Rikki en Wiske, op spionnenjacht in Chocowakije 106
7.3.2. Op het eiland Amoras : strijd, vergevingsgezindheid, de
beschaving en andere verwijzingen 109
7.3.3. De Sprietatoom : uitvindingen en vrede 112
7.3.4. De vliegende aap 113
7.3.5. De Zwarte Madam : Gutt, terrorisme, repressie en verkiezingen
114
7.3.6. Vandersteen en politiek in De Nieuwe Standaard 116
7.4. Besluit 117 8. De Nieuwe Gids / 't Vrije Volksblad 118
8.1. Historiek en situering 118
8.2. De Krantenoorlog 118
8.2.1. Het verlies van Vandersteen 118
8.2.2. Marc Sleen, Hergé en Donald Duck 119
8.3. De avonturen van Detectief Van Zwam 120
8.3.1. Nero als krantenstrip 120
8.3.2. Marc Sleen 121
8.3.3. De aanwezigheid van Nero in de krant 122
8.4. De Matsuoka-trilogie : het gele gevaar 122
8.5. De Koningskwestie 124
8.5.1. De Hoed van Geeraard de Duivel ... of van Spaak ? 124
8.5.2. De duivelse socialisten 127
8.5.3. Indië als metafoor voor België 128
8.5.4. De volksraadpleging 129
8.6. De erfenis van Nero, Moea-Papoea en co : de Koude Oorlog 129
8.6.1. De erfenis van Nero 129
8.6.2. Russen en Amerikanen 132
8.6.3. Moea-Papoea : spionage en atoombommen 132
8.6.4. Russen, propaganda en IJzeren Gordijnen 133
8.6.5. Atoomplannen en atoombommen 134
8.6.6. België en het gezond verstand 135
8.6.7. De Koude Oorlog in andere verhalen 136
8.7. Politieke elementen 136
8.7.1. De zorgen van alledag : de belastingen, de tram, de dokters
... 136
8.7.2. Politici en verkiezingen 137
8.7.3. Politie, gevangenissen en corruptie 137
8.7.4. Collaboratie, repressie, oorlog en vaderland 138
8.7.5. De Benelux 139
8.7.6. Blanken, inlanders en de beschaving 139
8.7.7. Taaltoestanden 140
8.7.8. De mens 140
8.8. Sleen en politiek 141
8.9. De Scepter van Ottokar 141
8.9.1. Hergé 141
8.9.2. De Scepter 143
8.9.3. Een verhaal dat actueel blijft 144
8.10. Besluit 146 9. De Standaard / Het Nieuwsblad 147
9.1. Historiek en situering 147
9.2. Het stripbeleid van de Standaardgroep 148
9.2.1. Eerst Het Nieuwsblad ... 148
9.2.2. ... dan De Standaard 148
9.2.3. De gedeelde Vandersteen 149
9.2.4. Vandersteen exclusief 149
9.2.5. Extra's in Het Nieuwsblad 150
9.3. Politieke verhalen ... 150
9.3.1. De Koning Drinkt 150
9.3.2. "De Bokkerijder" ... of is het "De Collaborateur" 153
9.3.3. De Mottenvanger, of de oorlogstheorie 156
9.3.4. Lambiorix, of de koning is weg 160
9.3.5. De Stalen Bloempot 163
9.3.6. De Witte Uil 167
9.4. ... en politieke elementen 168
9.4.1. Benelux, Marshallplan, VN 168
9.4.2. Belastingen 168
9.4.3. De Koningskwestie 169
9.4.4. De IJzertoren, taaltoestanden en andere Vlaamse elementen 170
9.4.5. Niet heel Vlaanderen zat in de collaboratie 171
9.4.6. Officiële en andere prijzen 171
9.4.7. Politici, verkiezingen en wetten 172
9.4.8. Politieagenten, ambtenaren en stakende arbeiders 173
9.4.9. Geld 173
9.4.10. Godsdienst en katholieke geest 174
9.4.11. Oorlog